VINPA

Chiếc xe khách lên vùng Lao Bảo (H. Hướng Hóa, Quảng Trị) chật như nêm, dừng lại một cây xăng để tiếp nhiên liệu nhưng phải đợi, bởi hàng chục chiếc xe máy đang xếp hàng chờ đổ xăng. Nếu chỉ có vậy thì đâu phải đợi lâu, song mỗi chiếc xe máy đổ trên trăm lít xăng thì quá sức tưởng tượng và cả sự kiên nhẫn.

"Petrolimex xe máy"

Điều bất ngờ và thú vị đã xuất hiện ở vùng biên giới này, những người phụ nữ chuyên làm nghề buôn rừng đã tạm "quên" đống hàng hóa cồng kềnh chuyển sang buôn mặt hàng mới nhiều lợi nhuận hơn mà thua lỗ là điều không thể có với nó: xăng dầu. Một trong số các tay buôn là một phụ nữ tên Lan khỏe mạnh, có vẻ mặt hơi ngầu, dưới "trướng" có đến ba bốn tay khác, bảo: "Những cung đường sang đất bạn Lào tôi như đã nằm lòng bàn tay, đường nào có chốt kiểm tra, đường nào không đều rõ. Nên cho mấy người đều là con cháu của mình theo cùng. Dìu dắt chúng cho đến khi nào thạo đường thì tự tách ra mà đi đường khác. Thời gian trước buôn đồ ăn thức uống thấy không ăn thua thế là chuyển qua mặt hàng đặc biệt này. Lãi lắm".

Một xe máy kiểu "Petrolimex" nạp xăng dầu cho chuyến buôn xuyên Việt sáng hôm sau.

Chúng tôi xin theo Lan đi một chuyến hàng, chị bảo cứ vô tư theo cùng. Ở đây việc này là bình thường, cứ mờ sáng là từng đoàn xe xăng dầu rồng rắn nối đuôi nhau sang đất bạn. Toàn xe máy, lủng lẳng can 5 lít, 10 lít... Chiều đến, khi các đoàn xe xăng dầu từ đất bạn Lào về phía Việt phải tranh thủ đổ xăng sớm vì những cây xăng ở sát vùng biên ải này thường treo biển không bán sau 18 giờ. Không hiểu vì lý do gì mà ở đây lại có những quy định giờ nghỉ bán hàng sớm đến lạ lùng như vậy. Xe máy hết xăng qua đoạn này thì chỉ còn nước dắt bộ với những con dốc lút mặt.

Chiếc xe của dân buôn xăng chuyên nghiệp được thiết kế để tận dụng hết mọi khoảng trống trên xe. Một khung gỗ hay sắt lớn được đặt phía trên với sức chứa cỡ đại đến 20 bon loại 5 lít. Hai bên sườn nơi nào trống được đeo vào đó các bon xăng với những móc sắt tựa lưỡi câu. Hành trình chở xăng dầu qua biên giới thường đi những cung đường tiểu ngạch mà người địa phương gọi là đường " lẹc". "Lẹc là từ riêng biệt của Quảng Trị, lẹc có nghĩa là ăn cắp hay trốn tránh, ở đây mình đi đường "lẹc" nghĩa là trốn lực lượng kiểm tra!". Vài người trong đoàn giải thích.

Hết ga hết số là phong cách chạy của những tay buôn xăng lậu,
hòng qua mặt lực lượng chức năng.

Đoàn xe gầm rú qua biên giới, không qua Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo mà rẽ phải ở trước đó, qua bản Ka Túp. Xe nối nhau từng đoàn nhưng người dân vẫn không thấy lạ lẫm gì với việc này. Những đứa trẻ nô đùa trên nhà sàn không buồn nhìn đoàn xe rồng rắn nẹt pô inh ỏi để làm sao thoát cho được cái ranh giới mà ai cũng biết chắc rằng sẽ rắc rối lắm nếu bị tuýt lại.

Với mặt hàng xăng, việc buôn bán khá đơn giản vì được đo bằng những bản làng xa xôi. Nghĩa là càng xa, càng sâu, càng khó thì giá càng cao. Ven vùng biên này sử dụng xăng dầu một cách như đốt, những chiếc máy công suất cỡ đại như máy nổ D8, D10 dùng để kéo máy phát điện thì nghiến dầu như trâu uống nước vậy. Vì vậy họ phải mua một lượng xăng dầu để tích trữ trong nhà để phòng khi mưa to gió lớn nếu không muốn sống trong cảnh bóng tối và cô lập vì phương tiện không có nhiên liệu để hoạt động. Một người trong hội buôn bảo rằng: "Mặt hàng này rất dễ buôn bán, có bao nhiêu người ta mua bấy nhiêu. Có khi đổi được cả đống phế liệu hay thú rừng thì hời".

Một tốp thợ xẻ gỗ bằng cưa máy phía Lào đang chờ xăng từ lái buôn phía Việt.

Lãi trước mắt, "bom lửa" sau lưng

Chuyến buôn kết thúc một cách đơn giản. Vì là mặt hàng độc quyền nên khỏi phải kỳ kèo giá cả. Mỗi lít bao nhiêu tiền đã định sẵn, chỉ việc rót vào bon mà tính tiền. Nhẩm tính đơn giản mỗi chuyến hàng xăng dầu từ phía Việt sang bạn Lào, Lan cùng mọi người lãi ròng hơn 500.000 đồng/người. Một số liệu thống kê nhanh chóng được đưa ra từ những người trong cuộc: Ở cái huyện vùng biên này số người hằng ngày mang xăng dầu sang đất bạn lên đến vài trăm, mỗi người trên trăm lít. Tính sơ sơ mỗi ngày phải xuất đi đường tiểu ngạch đến vài ba xe bồn như chơi. Thế nên cha ông mới có câu "kiến tha lâu cũng đầy tổ" suy cho cùng cũng đúng với trường hợp đặc biệt này.

Xe máy của Lan chở đến 110 lít xăng dầu, với những tay lái như chị quy ra khối lượng chỉ hơn một tạ, rất thường với những người đã quen hành trình với các cung đường lầy lội. Theo Lan, việc chở xăng dầu này thấy nhẹ nhàng nhưng thực chất vô cùng vất vả, nhọc nhằn hơn chở thức ăn hay phế liệu. Qua nơi lầy lội hay ghồ ghề phải điều khiển xe cẩn thận để làm sao không bị xốc, xe máy bị đổ chắc chắn sẽ không còn lít nào. Chạy một quãng đường phải mở hết nắp bon nhựa để cho lượng khí ở phía trong thoát ra hết.

Nhưng, điều làm đội ngũ buôn xăng dầu ở đây sợ không phải là những cung đường hay sự kiểm tra của các lực lượng chức năng mà là hiểm họa từ ngay sau lưng mình. Một con buôn chuyên nghiệp ở đây bảo rằng: " Chú thấy đó, tôi xem thời sự có mấy trường hợp tử vong do xe tự nhiên bốc cháy ở ngoài Bắc. Nghe mà rợn cả người, nếu như xe chúng tôi mà bốc cháy thì tựa một quả bom xăng vậy. Chắc đến thành tro mất chú hè". Có người nói đùa lại với giọng trấn an phường buôn rằng chỉ những xe hạng sang như SH mới bốc cháy giữa đường thôi, chứ loại Wave Tàu như mình thì làm gì có chuyện đó nhỉ.

Đoàn xe trở về Lao Bảo. Tấp vào "ăn" xăng cho chuyến hôm sau. Lại đến thời điểm xe khách, du khách ngán ngẩm trước cảnh chờ đợi mà chưa biết bao giờ đến lượt mình.