VINPA

Sự thành công và tính khả thi của dự án do Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Thái Lan (PTT) đầu tư trong việc xây dựng một tổ hợp lọc hóa dầu tại Việt Nam chủ yếu xoay quanh việc Chính phủ Việt Nam có hỗ trợ đầy đủ các ưu đãi về thuế, tạo điều kiện tài chính thuận lợi cho dự án tầm cỡ này hay không.

Vấn đề tài chính của dự án

Hồi đầu tháng này, PTT đã bắt đầu tiển hành những nghiên cứu khả thi cho tổ hợp này tại tỉnh Bình Định. Theo ước tính ban đầu, dự án trên có thể tiêu tốn từ 25 đến 30 tỷ đôla.

Nghiên cứu khả thi dự kiến sẽ được hoàn tất vào tháng 4 năm tới, tuy nhiên các nhà phân tích kinh tế hiện đang bày tỏ sự hoài nghi về tính thực tiễn của dự án này.

"Theo những gì chúng tôi quan sát được tại dự án lọc dầu Nghi Sơn, có thể nói rằng việc huy động vốn cho dự án của PTT không hề đơn giản", một chuyên gia tại Viện Dầu khí Việt Nam cho biết vào tuần trước.

Dự án Nghi Sơn, liên doanh của Tập đoàn PetroVietNam, công ty Hóa chất Idemitsu & Mitsui (Nhật Bản) và Tập đoàn dầu khí quốc tế Kuwait đã bị trì hoãn 5 năm do vấp phải các vấn đề về tài chính. Dự án 9 tỷ USD trên đã được chính phủ phê duyệt vào năm 2008 nhưng chỉ mới hoàn thành xong việc huy động vốn vào tháng 7 năm nay. Việc xây dựng dự kiến sẽ được tiến hành vào tháng 10 tới.

Nói về dự án của PTT, chuyên gia này cho biết: "Đối với một dự án lớn như vậy, các nhà đầu tư phải đóng góp khoảng 40-50% tổng số vốn. Phần còn lại sẽ là các khoản vay được bảo đảm bởi bản thân dự án vì có vẻ như Chính phủ Việt Nam không sẵn sàng bảo đảm cho các khoản vay này.”

Điều này có nghĩa là các nhà đầu tư sẽ phải tự huy động khoảng 12 -15 tỷ đôla và vay thêm khoảng 15 – 18 tỷ $ từ các nguồn khác. Tập đoàn PTT cho biết có thể đóng góp tới 40% số vốn và huy động phần còn lại từ các nhà đầu tư liên quan.

Tập đoàn Saudi Aramco (Ả rập Xê Út), SK Innovation (Hàn Quốc), Tập đoàn Dầu mỏ và Năng lượng JX Nippon (Nhật Bản) cũng đều bày tỏ sự quan tâm tới lĩnh vực phân phối và lọc dầu của Việt Nam. Các đối tác này cũng có thể trở thành các nhà đầu tư tiềm năng của dự án trên.

Tuy nhiên, chuyên gia này cũng nhận định rằng họ chỉ hợp tác với PTT một khi chắc chắn về các cam kết của Chính phủ Việt Nam về các ưu đãi thuế đối với dự án.

Một quan chức cấp cao của công ty lọc dầu nước ngoài tại Việt Nam cũng đồng ý và cho rằng: "Không có sự hỗ trợ về thuế của Chính phủ Việt Nam, chúng tôi không dám đầu tư vào dự án lọc dầu tại nước này. Các nhà đầu tư của chúng tôi đều đưa ra các quyết định tài chính dựa trên cơ sở này."

Việt Nam hiện có duy nhất một nhà máy lọc dầu công suất 6,5 triệu tấn/năm (130.000 thùng/ngày) tại Dung Quất. Bên cạnh đó, còn có nhà máy lọc dầu Nghi Sơn sắp được khởi công và một dự án khác là nhà máy lọc dầu Vũng Rô cũng sẽ được khởi động vào đầu năm tới. Cả ba nhà máy này đều được nhận ưu đãi về thuế từ chính phủ Việt Nam.

Nhà máy lọc dầu Dung Quất. Ảnh: Internet

Hai dự án lọc dầu khác cũng đang được thiết kế là nhà máy Nam Vân Phong thuộc tỉnh Khánh Hòa (công suất 200,000 thùng/ngày) và nhà máy hóa dầu tại Long Sơn, phía Nam tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Tuy nhiên, cho tới giờ cả hai đều chưa có thêm tín hiệu lạc quan nào.

PTT cũng cần cố gắng kêu gọi một nhà đầu tư địa phương uy tín để tham gia vào dự án này, nhưng ít nhất tới thời điểm hiện tại, dường như chưa có bất kỳ nhà đầu tư nào, chuyên gia từ Viện Dầu khí cho biết.

Tập đoàn PetroVietnam đã từ chối tham gia dự án. Petrolimex - Tập đoàn xăng dầu lớn nhất của Việt Nam – hiện đang tham gia vào dự án lọc dầu Nam Vân Phong - có thể sẽ không còn đủ tiềm lực tài chính để gia nhập dự án này của PTT.

Nguy cơ đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt trên cả thị trường nội địa và xuất khẩu

Theo ước tính, Việt Nam sẽ dư thừa nguồn cung xăng, nhiên liệu bay và dầu diesel vào năm 2017 khi Nghi Sơn, Vũng Rô, và nhà máy Dung Quất mở rộng bắt đầu đi vào hoạt động. Thậm chí trong trường hợp việc xây dựng nhà máy Vũng Rô bị hoãn lại, PTT và các đối tác khác sẽ vẫn phải xuất khẩu hầu hết các sản phẩm lọc dầu của họ.

Với sản lượng hóa dầu của nhà máy này, Tập đoàn của Thái Lan sẽ phải cạnh tranh với nhà máy hóa dầu Long Sơn nằm ở phía Nam tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Ngoài ra, một dự án hóa dầu khác cũng có khả năng được thiết lập tại miền Trung Việt Nam để tận dụng đầu vào từ mỏ khí Cá Voi Xanh ngoài khơi của ExxonMobil.

Tóm lại, PTT sẽ phải xuất khẩu hầu hết các sản phẩm từ dự án đã được đề xuất này và dường như không có bất kỳ lợi thế nào so với các dự án lớn khác trong khu vực, đặc biệt là Ấn Độ, Trung Quốc và Singapore, chuyên gia này nhận xét.

"Chính phủ, trong quy hoạch tổng thể của mình với ngành công nghiệp dầu mỏ địa phương đã không đặt mục tiêu hướng Việt Nam trở thành một trung tâm lọc hóa dầu trong khu vực. Đương nhiên, họ có thể tạo ra thay đổi cho kế hoạch này nếu cần thiết, nhưng tôi không biết liệu chính phủ có thực hiện được hay không.", ông Hồ Sĩ Thoảng, một chuyên gia có kinh nghiệm trong ngành công nghiệp dầu mỏ cho biết.

"Tôi cho rằng việc trở thành một trung tâm lọc hóa dầu đối với Việt Nam là điều không cần thiết".

Trong khi đó, ông Trần Du Lịch, đại biểu Quốc Hội kiêm đứng đầu nhóm cố vấn của tỉnh Bình Định lại cho rằng: "Đây là thời điểm Việt Nam nên từ bỏ kế hoạch mà chỉ tập trung vào việc chỉ sản xuất đủ cho tiêu dùng. Thay vào đó, nên nhìn xa hơn về việc cạnh tranh trên phạm vi quốc tế."

TheoPlatts