VINPA

Nga đã lên tiếng chỉ trích các lệnh trừng phạt mà Mỹ vừa áp đặt đối với Nga. Trong một tuyên bố đăng tải trên website của Bộ Ngoại giao Nga, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov nhấn mạnh: Các biện pháp trừng phạt mới của Mỹ nhằm vào Nga là “không chính đáng” và việc Mỹ áp đặt hạn chế đối với hoạt động xuất khẩu công nghệ cao từ Mỹ tới Nga là biểu hiện của sự trở lại các lề thói có từ Chiến tranh lạnh.

Phản ứng của Nga

Thứ trưởng Nga cũng nhấn mạnh: Quyết định áp đặt lệnh trừng phạt của Mỹ là dựa trên quan điểm “hoàn toàn bị bóp méo” về những gì đang diễn ra tại Ukraine. Nó sẽ không góp phần cải thiện cũng như tìm ra một giải pháp mang tính xây dựng đối với các vấn đề đang nảy sinh. Ông Ryabkov cũng tuyên bố Nga sẽ đáp trả thích đáng các biện pháp trừng phạt của Mỹ và phương Tây.

Cho đến nay các nhà lãnh đạo Nga vẫn bác bỏ tính hiệu quả của các biện pháp trừng phạt mà phương Tây nhằm vào Nga, đồng thời cho rằng về dài hạn, các biện pháp trừng phạt này sẽ có lợi cho nền kinh tế Nga. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây do Mỹ dẫn đầu sẽ tạo ra một số lợi thế cho nền kinh tế Nga, Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu như vậy tại diễn đàn truyền thông ở St Petersburg 24-4 vừa qua. Theo ông Putin, mối đe dọa trừng phạt kinh tế của phương Tây trên thực tế sẽ giúp thúc đẩy việc phát triển các doanh nghiệp trong nước, vốn từ các quỹ đầu tư của Nga ra nước ngoài sẽ quay trở lại nước này nhiều hơn. Bên cạnh đó, nó cũng thúc đẩy việc hoạch định chính sách cần thiết để thiết lập một hệ thống thanh toán trong nước.

Một trong các biện pháp đáp trả đầu tiên của Nga, là hướng các hoạt động hợp tác vào khu vực châu Á, đặc biệt là mối quan hệ ngày càng thân thiết giữa Nga - Trung Quốc trên nhiều lĩnh vực trong đó có dầu khí. Quan hệ giữa Trung Quốc và Nga đã đạt được một mức độ cao chưa từng thấy, hai bên quyết tâm đưa quan hệ lên một giai đoạn mới của quan hệ đối tác tin cậy lẫn nhau, bình đẳng, toàn diện và phối hợp hành động chiến lược, ủng hộ lẫn nhau và coi mối quan hệ này là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại hai bên.

Một trạm điều áp hệ thống dẫn khí đốt trên lãnh thổ Ukraine

Vào thời điểm chuyến thăm cấp nhà nước của của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới Bắc Kinh, Tập đoàn Dầu khí Nga - Gazprom và Tập đoàn Dầu khí Trung Quốc - CNPC đã ký hợp đồng vận chuyển khí đốt từ Nga sang Trung Quốc dưới sự chứng kiến của Tổng thống Nga Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình với trị giá hợp đồng 400 tỉ USD trong 30 năm. Theo hợp đồng Nga sẽ cung cấp cho Trung Quốc 38 tỉ m3 khí mỗi năm với trị giá 350USD/mcm (hoặc 9.90$/mcf). Ðây là hợp đồng khí đốt lớn nhất trong lịch sử của Nga.

Thực trạng sau sáp nhập

Như chúng ta đã biết, Ukraine giữ một vị trí quan trọng về mặt địa lý chiến lược với với Nga. Thứ nhất, nước này là cầu nối trong việc xuất khẩu dầu và khí đốt của Nga sang châu Âu, mỗi năm có hơn 1/3 số lượng dầu và khí đốt của Moskva đi qua các đường ống dẫn Ukraine tới châu Âu. Thứ hai, việc sáp nhập Crimea vào Nga, Nga sẽ đảm bảo chắc chắn đối với tương lai của Hạm đội Biển Ðen và có thể khai thác một vài mỏ khí ngoài khơi. Tuyến đường dẫn khí tới châu Âu có thể đi qua Crimea giúp Nga cắt giảm chi phí thay vì xây đường ống dưới biển. Thứ ba, Ukraine được coi là thành viên quan trọng nhất của dự án Liên minh Á - Âu của Nga - một kế hoạch kinh tế và chiến lược để kết nối chặt chẽ giữa Nga, Belarus, Ukraine và Trung Á.

Tuy nhiên, nhìn chung, việc sáp nhập Crimea vào Nga, mang lại nhiều lợi ích quân sự cho Nga hơn là kinh tế, vì đón nhận Crimea đồng nghĩa với Nga phải tiếp nhận thêm gần 2 triệu người. Crimea là vùng đất xa xôi, kinh tế kém phát triển nhất Ukraine, thường phải nhận viện trợ từ chính quyền trung ương, giờ gánh nặng kinh tế sẽ đè lên vai Nga.

Về mặt tăng trưởng kinh tế Nga, cựu Bộ trưởng Tài chính rất có uy tín của Nga, ông Alexei Kudrin đã lên tiếng cảnh báo rằng, Nga sẽ sớm đối mặt với nguy cơ các dòng vốn chảy ra ngoài lên tới 50 tỉ USD/quý và không tăng trưởng kinh tế nếu như các nước phương Tây đồng loạt tiến hành các biện pháp trừng phạt Moskva.

Là thành viên của Hội đồng Kinh tế Nga và cũng là đồng minh lâu năm của Tổng thống Vladimir Putin, ông Kudrin, từng làm Bộ trưởng Tài chính Nga từ năm 2000 - 2011, cho biết các ngân hàng phương Tây đã bắt đầu hạn chế tín dụng cho Nga và đình chỉ các khoản cho vay theo kế hoạch trong bối cảnh căng thẳng đang leo thang giữa Moskva và phương Tây về vấn đề Ukraine.

Ông Kudrin cảnh báo rằng các ngân hàng Nga sẽ sớm bị cấm thực hiện bất cứ giao dịch nào với các bên cho vay từ Mỹ và EU, một động thái mà theo ông có thể khiến thêm 50 tỉ USD chảy ra ngoài nước Nga. Các biện pháp trừng phạt cũng có thể đẩy tăng trưởng kinh tế của Nga xuống 0% thay vì mức dự báo 2,5% của Bộ Kinh tế trước đó. Ông Kudrin nói: “Rất nhiều hạn mức tín dụng sẽ không được tiếp tục và một số dự án chung sẽ bị đình chỉ. Các công ty đang thận trọng theo dõi liệu sẽ có các biện pháp trừng phạt mới và khắc nghiệt hơn hay không”. Bên cạnh đó, Gazprom và Rosneft là hai nguồn lực kinh tế chủ yếu của Kremlin, là lý do Nga được xem như là một siêu cường năng lượng. Nếu uy tín thanh toán của hai công ty này bị nghi ngờ do ảnh hưởng của các vấn đề như trên, chắc chắn sẽ gây tổn thất không nhỏ đến Nga.

Ảnh hưởng đến công nghiệp dầu khí Việt Nam

Sau những xung đột với Mỹ và châu Âu, Nga đang hướng các hoạt động hợp tác vào khu vực châu Á, đây có thể là cơ hội để thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa Nga và Việt Nam lên một tầm cao mới, dựa trên một quan hệ hợp tác truyền thồng lâu dài vốn có giữa Petrovietnam với các tập đoàn dầu khí lớn của Nga.

Ðể chuẩn bị cho sự kiện Crimea sáp nhập vào Nga hồi tháng 3-2014, lường trước được các nước châu Âu và Mỹ sẽ phản ứng mạnh mẽ, trong nhiều năm qua, Nga đã thực hiện một số chính sách để ứng phó với các biện pháp trừng phạt của châu Âu, Mỹ trong đó có chính sách hướng đông, mang lại không ít thuận lợi cho dầu khí châu Á nói chung và dầu khí Việt Nam nói riêng.

Như chúng ta đã biết, Nga giữ vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế thế giới và khu vực châu Âu, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng. Theo EIA (Energy Information Administration), các nước châu Âu nhập khẩu 84% dầu khí của Nga, trong đó 76% là khí tự nhiên, trong đó Ðức nhập khẩu dầu khí của Nga nhiều nhất và Anh nhập khẩu khoảng 6% dầu khí. Bên cạnh đó, Nga cũng dành các khoản đầu tư rất lớn vào thị trường châu Âu, ví dụ như năm 2011, Nga đầu tư vào Anh 11 tỉ USD, đầu tư vào Cyprus 122 tỉ USD.

Ukraine đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào nguồn khí đốt từ Nga

Trước tình hình như hiện nay, khi mà Mỹ và các nước EU chĩa mũi nhọn vào Nga với các biện pháp trừng phạt cụ thể, về trung hạn, các khoản đầu tư này nhiều khả năng sẽ được chuyển sang châu Á, trong đó có Việt Nam, đặc biệt là khi Nga và Việt Nam đã có quan hệ truyền thống lâu dài với các tập đoàn dầu khí lớn của Nga như Rosneft và Gazprom. Việc Gazpromneft đầu tư vào dự án nâng cấp mở rộng Nhà máy Dung Quất, cùng với việc PV Oil và Rosneft ký thỏa thuận hợp tác về việc xuất khẩu dầu thô sang Việt Nam vào ngày 23-5-2014 đã đánh dấu một bước phát triển lớn trong quan hệ hợp tác dầu khí giữa Nga và Việt Nam. Bên cạnh đó, việc mở cảng Kozmino với vị trí gần Nakhodka, gần biên giới Nga với Trung Quốc và Bắc Triều Tiên trên bờ biển Nhật Bản (the Sea of Japan) tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập dầu thô từ Nga sang châu Á.

Tuy nhiên, việc Crimea sáp nhập vào Nga khiến cho các ngân hàng châu Âu gây khó khăn cho Nga trong các khoản vay và nếu chính phủ các nước EU và Mỹ tiếp tục gia tăng căng thẳng với Nga, sẽ dẫn đến việc các nhà đầu tư nước ngoài rút tiền ra khỏi ngân hàng Nga gây khó khăn cho Nga trong việc thu xếp vốn đầu tư. Các ngân hàng Nga cũng thắt chặt các quy định về chuyển khoản, trong đó có các khoản đầu tư cho tìm kiếm thăm dò, khai thác dầu khí của các công ty Nga hiện đang tham gia gần 20 lô hợp đồng ngoài khơi Việt Nam.

Bên cạnh đó, sau sự kiện Crimea sáp nhập vào Nga, quan hệ giữa Nga và Trung Quốc ngày càng trở nên vô cùng tốt đẹp, đặc biệt là hợp tác trong lĩnh vực dầu khí. Ðặc biệt mối quan hệ càng trở nên sâu sắc hơn sau bản hợp đồng cung cấp khí đốt Nga - Trung vừa ký vừa qua.

Do đó, việc Crimea sáp nhập vào Nga, vừa là cơ hội cũng là thách thức lớn đối với nền công nghiệp dầu khí Việt Nam nói chung và Petrovietnam nói riêng.