VINPA

Đã ba tháng kể từ ngày Chính phủ công bố lộ trình thực hiện việc bán xăng nhiên liệu sinh học ethanol (E5) thay thế hoàn toàn xăng RON 92 tại 8 địa phương lớn, các địa phương này vẫn thờ ơ. Còn ba nhà máy sản xuất xăng E5 của Tập đoàn Dầu khí (PVN) thì vẫn đóng cửa.

Tại một dự án sản xuất xăng E5 mà PVN là cổ đông lớn. Ảnh:PVN

Các nhà máy đóng cửa kéo dài

Trong thông tin báo chí phát đi hôm 16-9, PVN tiếp tục lên tiếng về việc các nhà máy sản xuất xăng E5 của tập đoàn này vẫn trong tình trạng đóng cửa do giá đầu vào tăng cao và không có đầu ra.

Theo PVN, hưởng ứng Đề án phát triển năng lượng sinh học (NLSH) của Chính phủ, tập đoàn này đã đầu tư hoặc góp vốn vào ba dự án sản xuất xăng E5.

Dự án thứ nhất là Nhà máy Ethanol Bình Phước do Công ty TNHH NLSH Phương Đông làm chủ đầu tư, trong đó tập đoàn Itochu (Nhật Bản) giữ 49% vốn, Công ty Licogi 16 (22% vốn) và Tổng công ty Dầu Việt Nam (PV Oil) thuộc tập đoàn góp 29% còn lại. Nhà máy được hoàn thành với chất lượng tốt.

Khi các bên đối tác quyết định đầu tư nhà máy này, giá dầu để sản xuất xăng khoáng đang ở mức đỉnh là trên 140 đô la Mỹ/thùng, hiện nay chỉ còn xấp xỉ 50 đô la/thùng. PVN lý giải rằng xăng sinh học có giá thành cao hơn xăng khoáng, nay xăng khoáng có giá thấp nên việc tiêu thụ xăng sinh học rất khó khăn, càng sản xuất càng lỗ. Các nhà máy sản xuất ethanol nhiên liệu được xây dựng từ những năm 2008-2010, thời điểm đó giá sắn (nguyên liệu đầu vào) chỉ khoảng 2.000 đồng/kg. Từ năm 2011 đến nay, giá sắn lát luôn trên mức 3.500 đồng/kg, có thời điểm lên 4.500-5.000 đồng/kg đã khiến giá thành sản phẩm ethanol tăng cao. Tập đoàn Itochu đã chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp của mình cho Công ty Toyo Thái Lan. Cổ đông chính của dự án là Toyo Thái Lan dự kiến sẽ vận hành trở lại nhà máy vào năm 2018 với điều kiện thị trường thuận lợi.

Dự án thứ hai là Nhà máy NLSH ở Quảng Ngãi, do các đơn vị thành viên của PVN đầu tư cũng vào thời điểm giá dầu 140 đô la/thùng. Theo tính toán, sản xuất ethanol để phối trộn thành xăng sinh học E5 lúc đó là rất hiệu quả và chủ động được nguồn cung. Song kể từ khi vận hành thương mại vào đầu năm 2014, nhà máy phải hoạt động cầm chừng. Năm 2015, chỉ vận hành 4 đợt với tổng số 36 ngày/210 ngày theo thiết kế, sản lượng ethanol chưa tới 7.000 m3 (khoảng 12% công suất), chủ yếu cung cấp cho PV Oil để phối trộn xăng E5. Còn bán cho Công ty lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) và các khách hàng tiêu thụ khác không đáng kể.

Đến cuối tháng 4 năm nay, nhà máy buộc phải dừng sản xuất vì xăng E5 khó tiêu thụ, sẽ dẫn đến thua lỗ nếu cứ tiếp tục sản xuất.

Dự án thứ ba là Nhà máy NLSH Phú Thọ. PV Oil góp 39% vốn tại dự án này. Trong quá trình đầu tư xây dựng nhà máy, giá dầu sụt giảm sâu; đồng thời năng lực của nhà thầu xây dựng nhà máy cũng không được bảo đảm nên các chủ đầu tư quyết định tạm dừng dự án.

Hiện nay, với xăng E5, cả thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu đều khó khăn vì các nước trong khu vực đều dư thừa nguồn cung.

Tiếp tục đề xuất chính sách hỗ trợ

Theo lộ trình của Chính phủ, từ ngày 1-6-2016, tất cả các điểm bán xăng dầu tại 8 tỉnh, thành phố là Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Đà Nẵng, TPHCM, Cần Thơ và Bà Rịa - Vũng Tàu, đều phải triển khai bán xăng E5 và thay thế hoàn toàn xăng RON 92. Các tỉnh, thành phố khác phấn đấu đạt 50% số lượng cửa hàng trên địa bàn bán xăng E5.

Tuy nhiên, đã 3 tháng trôi qua, tình hình vẫn không có gì biến chuyển so với trước ngày 1-6, thậm chí còn có xu hướng xấu đi. Theo PVN, nguyên nhân chủ yếu khiến cho thị trường xăng sinh học E5 ảm đạm là do người dân chưa mặn mà với loại xăng này, giá thành sản xuất cồn để pha chế xăng E5 quá cao (giá nguyên liệu đầu vào tăng do vùng nguyên liệu bị phá bỏ) trong khi giá xăng khoáng xuống thấp, hệ thống phân phối còn quá mỏng và chưa có chế tài bắt buộc, xử lý các đơn vị không thực hiện chuyển đổi.

Hầu hết các doanh nghiệp phối trộn, kinh doanh xăng E5 hiện nay đều đang lỗ nặng do phải đầu tư thêm khá nhiều cơ sở vật chất như nâng cấp, cải tạo, sửa chữa cột bơm, bể chứa… trong khi các ưu đãi về thuế, phí quá thấp, chưa hấp dẫn, khuyến khích được doanh nghiệp đầu tư.

PVN tiếp tục đề xuất Chính phủ cần có chính sách dài hạn cho doanh nghiệp đầu tư vào xăng E5 như miễn thuế nhập khẩu đối với thiết bị vật tư tồn trữ, vận chuyển, pha chế, phân phối trong nước chưa sản xuất được; miễn thuế môi trường đối với phần xăng nền để pha chế xăng E5; giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng E5 đưa vào lưu thông (bao gồm cả phần xăng nền dùng để pha chế xăng E5); hỗ trợ thuế giá trị gia tăng đối với sản phẩm đầu ra cho ethanol của các nhà máy NLSH; sử dụng hợp lý Quỹ Bình ổn giá xăng dầu đối với NLSH. Qua đó, giúp doanh nghiệp có thể giảm được chi phí, hạ giá thành sản phẩm, nhằm cung cấp cho thị trường một mức giá hợp lý.